Szacunek pracodawcy ważniejszy niż pensja – generacje Z, Y i X o dopasowaniu do pracy: raport

Raport to pierwsza na rynku publikacja kompleksowo poświęcona zagadnieniu dopasowania do pracy i wpływie otoczenia na rozwój kariery. Odpowiada na problem adaptacji do zmian i trudności w odnalezieniu się w dynamicznie transformującym świecie. Powstała na podstawie badania przeprowadzonego w lipcu br. na grupie 1500 pracowników biurowych (w tym 500 – osobowej grupie specjalistów IT) z trzech pokoleń: X (45-59 lat), Y (28-44 lata), Z (19-27 lat). Oprócz wyczerpującej analizy aktualnej sytuacji zawodowej zatrudnionych w branżach umysłowych i IT zawiera także komentarze i rekomendacje ekspertów oraz praktyków biznesu. Partnerami merytorycznymi wydania są firmy Erli.pl, Tpay, Strive i Rafineria Gdańska, a partnerem wspierającym Reply. Medialny patronat nad raportem objął Mordor Na Domaniewskiej.

Celem badania było sprawdzenie, jakie wartości w pracy mają największe znaczenie dla pracowników z różnych pokoleń, a także na ile w poszczególnych aspektach czują się oni spełnieni. Przez dopasowanie do pracy rozumiemy więc stopień zadowolenia z elementów budujących środowisko pracy i będących w ocenie respondentów kluczowymi. Wnioski są takie, że 88 proc. pracowników biurowych deklaruje ogólne zadowolenie z dopasowania do swojej obecnej pracy. Wśród nich 63 proc. ocenia swoją sytuację jako bardzo dobrą (oceny 8-10), a 24 proc. jako raczej dobrą (oceny 6-7). Raczej niezadowolonych jest 7 proc. (oceny 4-5), a bardzo niezadowolonych 5 proc. (oceny 1-3). Najważniejsze czynniki wpływające na dopasowanie do pracy to według badanych: troska i szacunek ze strony pracodawcy, satysfakcjonujący poziom wynagrodzenia oraz poczucie, że praca daje możliwości samorealizacji i ma sens. Niestety wiele z nich nie znajduje pełnego pokrycia w poziomie satysfakcji. Mniej niż połowa badanych (47 proc.) odpowiedziała, że najważniejszy wg. nich aspekt – podejście pracodawcy do pracownika – spełnia ich oczekiwania. Ponadto, niewiele ponad połowa (55 proc.) czuje, że ich praca jest ważna, podobnie tylko 53 proc. respondentów oceniła, że jest zadowolona z samorealizacji w pracy.

Najniższy stopień dopasowania pracownicy zadeklarowali w kontekście stopnia decyzyjności (22 proc.) oraz relacji z przełożonymi (15 proc.). Niezbyt pozytywnie ocenili je także w odniesieniu do benefitów pozapłacowych (tylko 38 proc. oceniło je bardzo wysoko), zarobków (41 proc. zadowolonych) i dynamiki pracy (44 proc.). Z kolei najwyższy stopień dopasowania zanotowano pod kątem możliwości pracy zdalnej (65 proc.) oraz formy zatrudnienia (64 proc.). Wysoko na liście znalazły się też dobre relacje ze współpracownikami, w których respondenci najbardziej cenią sobie dobrą atmosferę i podobne poczucie humoru (67 proc.), wymianę wiedzy, wspólne inspirowanie się (53 proc.), wsparcie merytoryczne (51 proc.) i emocjonalne (35 proc.).

Wydany przez nas raport ma na celu zwrócenie uwagi na problem odnalezienia się w dzisiejszej złożonej rzeczywistości zawodowej, pogodzenia się z koniecznością zmiany pracy, a nawet branży kilkukrotnie w trakcie cyklu kariery oraz szukaniu kompromisu między potrzebami własnego „ja” i rynku pracy, który dynamicznie się zmienia. Dostarczone przez nas dane nie tylko obrazują bieżącą sytuację, ale również wskazują na główne wyzwania, jakie stoją przed pracodawcami. Z badań wynika, że choć aż ponad 80 proc. pracowników jest relatywnie zadowolona ze swojej sytuacji zawodowej, istnieją obszary, które wciąż wymagają poprawy – szczególnie te związane z podejściem do pracownika i jego czasu, dbałością o jego potrzeby. Pokolenia Y i Z mają o wiele wyższe oczekiwania w tym zakresie niż ich poprzednicy, co oznacza, że pracodawcy muszą zrewidować swoje podejście do zmieniających się potrzeb kandydatów – mówi Piotr Nowosielski, CEO rocketjobs.pl i justjoin.it.

Badanie wykazało wiele spójności w postrzeganiu najważniejszych czynników środowiska zawodowego wśród pokoleń -  w każdej grupie wiekowej najwyższą wartością w pracy jest podejście pracodawcy do pracownika, zwłaszcza troska o jego czas i potrzeby - ale też różnic. Dla generacji X i Y na drugim miejscu plasuje się satysfakcjonujące wynagrodzenie, podczas gdy dla Zetek ważniejsza niż finansowa gratyfikacja jest zgodność profesji z osobistymi pasjami, robienie tego, co się lubi lub kocha. Symptomatycznym jest, że aspekty, w których pokolenie Z jest najbardziej dopasowane (zadowolone z pracy), nie są dla nich najważniejsze. Podobnie jest z tymi, w których nie są dopasowani (najwięcej niezadowolonych) – one też nie są dla nich kluczowe poza jednym – elastycznym czasem pracy. Z kolei dla Igreków i Iksów kluczowymi elementami poczucia, że są dopasowani do pracy są stabilność zatrudnienia i poczucie bezpieczeństwa. Wartym zauważenia jest również fakt, że postać przełożonego jest jednym z najmniej ważnych czynników dla wszystkich pokoleń.

Raport pokazuje, że na późniejsze dopasowanie i satysfakcję z życia zawodowego w bardzo dużym stopniu wpływa bliskie środowisko i osoby, które kształtują nasze przekonania. Z badania wynika, że to rodzice mają decydujący wpływ na wybór pierwszego zawodu – niemal 30 proc. pracowników ze wszystkich pokoleń wskazało ich jako głównych doradców w wyborze ścieżki zawodowej. Na drugim miejscu znaleźli się przyjaciele i znajomi (21 proc.), a na trzecim partnerzy (15 proc.). Jednak mimo ogólnie pozytywnej oceny wpływu rodziców, co piąty pracownik biurowy żałuje, że posłuchał ich rad przy wyborze profesji. Symptomatycznym jest, że w branży IT ten odsetek wynosi tylko 11 proc. 

Respondentów zapytano też o poziom realizacji zawodowych wyobrażeń z przeszłości. Wyniki wskazują na dużą różnorodność doświadczeń pracowników w odniesieniu do ich początkowych ambicji i rzeczywistych osiągnięć zawodowych. Badani niemal po równo podzielili się na tych, których kariera przerosła pierwotne oczekiwania (30 proc.), tych, którzy osiągnęli mniej więcej to, co sobie wyobrażali (31 proc.) i tych, którzy osiągnęli zawodowo mniej, niż przewidywali (32 proc.). Zaledwie 7 proc. pracowników odpowiedziało, że nie miało żadnych wyobrażeń o swojej ścieżce zawodowej. 

Ponad jedna trzecia pracujących deklaruje, że musiała poświęcić coś ważnego dla swojej kariery zawodowej (34 proc.) Przede wszystkim czas na pasje, hobby, sport (53 proc.), zdrowie psychiczne i  równowagę emocjonalną (47 proc.), a także życie towarzyskie i relacje z przyjaciółmi (38 proc.). Wśród sfer, które ucierpiały na zbytnim zaangażowaniu w pracę zawodową, na równi znalazły się też relacje z partnerem/partnerką i zdrowie fizyczne (po 35 proc.), rozwój osobisty wskazało 33 proc. respondentów, a czas dla dzieci – 32 proc. Smutnym wnioskiem jest, że jedna czwarta pracowników poświęciła swoje marzenia – chcieli zajmować się zawodowo czymś zupełnie innym. 

Zawiedzione ambicje lub wyrzeczenia w imię sukcesu zawodowego często wiążą się z poczuciem żalu. Respondenci najbardziej żałują tego, że dla pracy poświęcili czas z dziećmi (66 proc.), zdrowie mentalne (65 proc.) oraz jakość relacji z partnerką/partnerem (63 proc.). Choć postrzeganie poświęcenia dla pracy było porównywalne we wszystkich grupach wiekowych i branżach to badanie wykazało, że to milenialsi mają największą skłonność do wyrzeczeń dla kariery. Mniej są w stanie poświęcić Zetki oraz najstarsze Iksy.

Chcąc zbadać nastroje pracujących w niepewnych czasach, twórcy raportu zapytali też pracowników o to, jak widzą swoją przyszłość zawodową. Okazuje się, że prawie dwie trzecie respondentów patrzy na nią optymistycznie, przy czym większy entuzjazm wyrażają pokolenia Z i Y, osoby z krótszym i średnim stażem pracy oraz pracownicy zajmujący wyższe stanowiska i otrzymujący wyższe wynagrodzenia. W przeciwieństwie do nich, starsi pracownicy z pokolenia X, osoby z dłuższym stażem oraz zarabiający mniej częściej wykazują neutralne lub pesymistyczne podejście. Szczególnie pozytywnie na swoją przyszłą karierę patrzą pracownicy z branży IT, którzy również częściej deklarują konkretne plany zawodowe i wiarę w ich realizację. Ponadto ponad połowa wszystkich badanych ma jasno sprecyzowane cele zawodowe, a ponad 40 proc. spodziewa się wzrostu wynagrodzenia 
w najbliższym czasie oraz wie, co będzie robić zawodowo za trzy lata.

Jednak dynamicznie zmieniający się rynek pracy, tak zależny od zmian gospodarczych, kryzysów geopolitycznych czy błyskawicznego rozwoju technologii generuje też obawy co do przyszłości zawodowej. Połowa badanych obawia się utraty pracy, a ponad 40 proc. uważa, że „utknęła” zawodowo. Odpowiedzią na tego typu niepokoje jest amortyzacja kariery (ang. career cushioning), czyli trend polegający na przygotowaniu planu awaryjnego na wypadek utraty pracy lub po prostu wzmocnieniu swojej pozycji na rynku pracy. Okazuje się, że ponad dwie trzecie pracowników podejmuje działania w celu poprawy sytuacji zawodowej – częściej są to kobiety, młodsze pokolenia, specjaliści z sektora IT, a także osoby na stanowiskach menadżerskich i o wyższych dochodach. Działania jakie podejmują to głównie: samodzielne poszerzanie wiedzy, nauka języków, zdobywanie nowych kompetencji poprzez darmowe kursy lub szkolenia.

Ciągły rozwój nowych technologii i towarzyszące temu zjawiska automatyzacji, coraz szersze zastosowania sztucznej inteligencji wpływają na przemodelowanie spojrzenia na potrzeby rynku pracy przyszłości. Nieuchronne staje się zanikanie części zawodów oraz duża nieprzewidywalność co do tego, jakie stanowiska będą się pojawiać w strukturach firm w przyszłości. Kluczem do odnalezienia się w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości będą kompetencje osobiste związane m.in. z funkcjonowaniem społecznym w różnorodnych zespołach, zdolność do szybkiego uczenia się, umiejętność dostosowania się do zmian, odporność na stres czy kreatywne myślenie. Wśród osób zarządzających zespołami poszukiwane będzie empatyczne przywództwo oraz sprawne wykorzystanie potencjału zespołów w połączeniu z technologią – mówi Katarzyna Pączkowska, Dyrektor rekrutacji stałej w ManpowerGroup.

Raport jest główną osią kampanii promującej nowe narzędzia cyfrowe na portalu pracy rocketjobs.pl — Profil Kandydata pozwalający aplikującym na zarejestrowanie się w bazie rocketjobs.pl oraz Bazę dopasowanych talentów umożliwiającą pracodawcom natychmiastowy dostęp do profili kandydatów, którzy najlepiej odpowiadają na wymagania zawarte w ich ogłoszeniu o pracę. W ramach działań promocyjnych marka wyprodukowała też wspólnie z warszawskim Klubem Komediowym cykl sześciu spektakli komediowych, których scenariusze oparte są na treściach z raportu.

Pełna wersja raportu dostępna jest do pobrania pod adresem jakpracowacbyniezalowac.pl, a bilety na spektakle dostępne do kupienia na stronie Klubu - komediowy.pl/spektakl/jak-pracowac-by-nie-zalowac-impro-z-rocketjobs-pl-justjoin-it/

Charakterystyka próby badawczej:
Badanie na próbie 1500 pracowników biurowych zostało zrealizowane przez agencję WiseRabbit metodą ilościową w lipcu i sierpniu 2024 roku. W grupie docelowej znalazły się kobiety i mężczyźni, przedstawiciele pokolenia Z (19-27 lat), pokolenia Y (28-44 lata) i pokolenia X (45-59 lat), którzy pracowali co najmniej rok (praca umysłowa/biurowa) w firmach zlokalizowanych w miastach w Polsce. Grupa badawcza była podzielona na przedstawicieli sektora IT i white collars (z branż wymagających pracy umysłowej: marketing, sprzedaż, HR, finanse, inżynieria, design etc.). Grupa IT stanowiła 35 proc. badanych, a white collars – 65 proc. W związku z dużą różnorodnością grupy white collars podzielono ją na pięć podgrup:
• sprzedaż/marketing/HR;
• administracja/edukacja;
• inżynieria/logistyka;
• finanse/prawo;
• architektura/design.
Próba badawcza zróżnicowana była również pod względem wielkości miejsca zamieszkania, etapu życiowego, w tym sytuacji osobistej czy posiadania dzieci (oraz ich wieku). W badaniu wzięły udział osoby na różnych stanowiskach o zróżnicowanym poziomie dochodów.