Tylko co trzeci pracownik w Polsce deklaruje, że w jego organizacji zatrudnione są osoby z niepełnosprawnościami, a ponad 40% zgadza się, że firmy zazwyczaj niechętnie zatrudniają OzN. Jednocześnie wyraźna większość badanych (niemal 80%) zdecydowanie lub raczej pozytywnie odnosi się do pracy z osobami z niepełnosprawnościami, wyrażając swoją gotowość do współpracy. Jakie bariery i wyzwania napotykają więc pracodawcy utrudniając rozwój zawodowy OzN?
Zagadnienie porusza raport “Zdolni bez Ale!” będący efektem współpracy Fundacji Moc Pomocy, agencji badawczej Openfield i portalu pracy RocketJobs.pl. Firma Openfield zrealizowała badanie wśród ogółu osób pracujących na próbie ogólnopolskiej N=1138, dotyczące zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami oraz ich wpływu na różne aspekty miejsc pracy.
Rzeczywistość osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy
Dane pokazują, że przez ostatnią dekadę zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami wzrosło zaledwie o 6 pkt. procentowych. W 2013 r. wskaźnik zatrudnienia wśród OzN wynosił 13%, w 2022 r. - 19%. Wzrost cieszy, ale wciąż jest niewystarczający. Tymczasem pracownicy wyrażają dużą otwartość i pozytywnie odnoszą się do współpracy z OzN. Niemal 80% z nich deklaruje, że nie ma nic przeciwko pracy z OzN, a ludzie w ich otoczeniu są otwarci i przyjaźni wobec niepełnosprawności. Z kolei spośród tych, którzy mają w pracy styczność z osobami z niepełnosprawnościami 74% deklaruje, że są tak samo zadowoleni ze współpracy z tymi osobami, jak i z pozostałymi współpracownikami. Co ciekawe, niemal 1/4 przyznaje, że jest nawet bardziej zadowolona ze współpracy z OzN. Nieco częściej pozytywne postawy w tym zakresie reprezentują przedstawiciele kadry zarządzającej (89%), wśród kadry wykonawczej odsetek ten wynosi 74% wśród pracowników fizycznych i 76% wśród pracowników umysłowych. Jednak pomimo pozytywnego nastawienia wciąż 1/3 badanych uważa, że pracownicy z niepełnosprawnościami nie mają równych szans na znalezienie pracy.
Bariery i wyzwania pracodawców
Jakie zatem trudności napotykają pracodawcy? 32% respondentów wyraża przekonanie, że ich pracodawcy nie posiadają dostatecznej wiedzy związanej z procesem zatrudniania osób z niepełnosprawnościami, procedurami i koniecznością dostosowania miejsca pracy. Co piąty badany uważa, że w jego miejscu pracy istnieje strach przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami, a jego pracodawca przejawia brak zaufania do umiejętności OzN. 1/4 pracowników twierdzi zaś, że pracodawcy obawiają się, iż zatrudnienie OzN wiązać się będzie z dodatkowymi kosztami lub obowiązkami. Pojawiają się też bariery praktyczne. Tylko 9,8% respondentów stwierdza, że ich miejsce pracy jest dostosowane do pracy osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. 36,5% informuje, że miejsce pracy jest dostosowane jedynie do niektórych rodzajów niepełnosprawności. Respondenci zwracają uwagę na brak zaangażowania pracodawców. Tylko niewielka część respondentów, bo 9,2%, potwierdza, że w ciągu ostatniego roku w ich organizacji były podejmowane konkretne działania lub inicjatywy w tym zakresie.
Zaledwie 11,4% badanych deklaruje, że w ich miejscu pracy prowadzone są rekrutacje dla osób z niepełnosprawnościami. Dlaczego tak niewielu pracodawców się na nie decyduje? Powodów jest wiele. Najczęściej wynika to z niewiedzy i braku świadomości, co do tego jakie korzyści może przynieść firmie zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami. Jakie działania mogą podjąć pracodawcy, żeby poprawić sytuację? Przede wszystkim dostosować miejsca pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, organizować szkolenia z inkluzywności dla pracowników i uaktualniać procedury w taki sposób, aby były bardziej przyjazne OzN.
Marcin Nowosad, HR Business Partner Manager w Just Join IT i RocketJobs.pl
Ciągła potrzeba edukacji
Mimo że istnieją przepisy i regulacje, które promują aktywność zawodową OzN w Polsce, wciąż pozostają wyzwania związane z ich skutecznym zatrudnieniem i integracją. Istnieje ogromna potrzeba działań edukacyjnych i budowania świadomości zarówno po stronie pracodawców jak i samych OzN. Jedną z takich inicjatyw jest kampania “Zdolni bez Ale!” dedykowana obydwu stronom medalu. Osoby z niepełnosprawnościami ma na celu zainspirować do poszukiwania pracy, z wykorzystaniem cech wykształconych w procesie rehabilitacji. Pracodawcom zaś, uświadomić wysoki potencjał osób z niepełnosprawnościami, ze szczególnym naciskiem na ich umiejętności miękkie, takie jak wysoka determinacja, zdolność do adaptacji czy empatia. Celem inicjatywy jest uświadomienie obydwu stronom, że jest to sytuacja win-win. Pracodawca zyskuje cennego pracownika, a więc zwiększa różnorodność zespołu, kształtuje społeczne postawy w firmie, tworzy przyjazne środowisko pracy i może skorzystać z ulg czy dofinansowań. Osoba z niepełnosprawnością z kolei zyskuje pracę, przez co wzrasta jej poczucie wartości i samoocena, staje się bardziej niezależna, a także zyskuje możliwość rozwoju zawodowego i uczestnictwa w życiu społecznym.
Pełna wersja raportu, dostępna jest do pobrania na landingu kampanii www.ZdolniBezAle.pl, gdzie pracodawcy mogą wyrazić swoją otwartość na zatrudnianie OzN wypełniając specjalny formularz. Osoby z niepełnosprawnościami mogą zaś dołączyć do bazy kandydatów, którym przesyłane są dedykowane oferty pracy otwarte na OzN z jobboardu RocketJobs.pl.
Na działania promocyjne składa się też kampania w telewizji, we wszystkich kinach sieci Helios, a także w radio i internecie. Głównym elementem jest spot reklamowy z udziałem inspirujących osób z niepełnosprawnościami, tytułowych „zdolnych bez ale”, którzy czują się szczególnie spełnieni w swoim życiu zawodowym.
Bohaterami kampanii są: • Jan Mela – podróżnik, społecznik i mówca motywacyjny • Rafał Mikołajczyk – działacz społeczny, mówca, sportowiec i założyciel Fundacji Moc Pomocy • Tomasz Poniatowicz – architekt i deweloper • Anna Klecha – anglistka, mentorka i edukatorka, znana jako „Dziewczyna z fioletową nogą”
Nad kampanią czuwa współorganizator - Fundacja Moc Pomocy, zajmująca się wsparciem osób z niepełnosprawnościami w powrocie do zdrowia i reorganizacji codziennego życia, na przykład po wypadku. Partnerem Głównym kampanii jest portal pracy RocketJobs.pl, który zainspirowany akcją zamieścił na swojej stronie specjalne oznaczenia wskazujące oferty pracy szczególnie otwarte na osoby z niepełnosprawnościami. Partnerem kampanii jest agencja badawcza Openfield. Kampania współfinansowana ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.